Νεα και Ανακοινωση

*Του Κωνσταντίνου Κωνσταντή

Το 2024 χαρακτηρίστηκε από ένα πλέγμα σύνθετων προκλήσεων και ταυτόχρονα σημαντικών προοπτικών τόσο για την κυπριακή οικονομία όσο και για την κοινωνία ευρύτερα, οι οποίες αναμένεται να συνεχιστούν και το 2025.  

Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η λειτουργία των ΕΟΑ την 1 Ιουλίου 2024 ήταν μια ιστορική στιγμή για τον τομέα της οικοδομικής βιομηχανίας σε ό,τι αφορά την αδειοδότηση και τον έλεγχο της ανάπτυξης. Οι πρώτοι έξι μήνες άρχισαν με προβλήματα και δυσλειτουργίες -κάποια ήταν αναμενόμενα- αλλά το μεγάλο στοίχημα ήταν και παραμένει να εξευρεθούν εκείνες οι λύσεις ώστε το σύστημα να δουλέψει χωρίς να εκτροχιάζεται ο στόχος της μεταρρύθμισης για ποιοτική εξυπηρέτηση του πολίτη.

Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να εκφράσω για άλλη μια φορά την ικανοποίηση του ΕΤΕΚ για τις προωθούμενες μεταρρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών οι οποίες θα επιτρέψουν την απλοποίηση της διαδικασίας για αναπτύξεις με την αλλαγή του τρόπου εξέτασης των πολεοδομικών και οικοδομικών αιτήσεων, θα βοηθήσουν σημαντικά στην αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση των καθυστερήσεων ενώ εισάγεται και ο θεσμός του οικοδομικού ελέγχου από τρίτο μέρος στα εργοτάξια, μια τομή που ήταν εκ των βασικών θέσεων του ΕΤΕΚ. Βεβαίως υπάρχουν ακόμα προβλήματα αλλά με πνεύμα συναίνεσης και καλής πίστης μπορούμε να βρούμε αποτελεσματικές λύσεις.  

Θετική πορεία αλλά…

Όσον αφορά δε την κυπριακή οικονομία, η θετική πορεία που ακολούθησε το 2024 αναμένεται ότι θα συνεχιστεί και το 2025. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών ο ρυθμός ανάπτυξης θα κινηθεί στο 3,1%, το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί στο 4,8% και ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στο 2%. Επιπρόσθετα, οι συνεχείς αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, ενισχύουν τη θέση της Κύπρου στον επενδυτικό χάρτη, δημιουργούν κλίμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας, συμβάλλουν στην προσέλκυση ποιοτικών επενδύσεων που έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη μεταφορά γνώσης και τεχνογνωσίας.

Παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις και τα καλά οικονομικά αποτελέσματα δεν θα πρέπει ωστόσο να υπάρχει εφησυχασμός. Συνεχίζουν να υφίστανται και να ελλοχεύουν σημαντικοί κίνδυνοι όπως η γεωπολιτική αστάθεια στην περιοχή. Την ίδια στιγμή δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε, όχι μόνο τοπικά αλλά και διεθνώς, που δεν είναι άλλη από την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή «δείχνει τα δόντια της» και πρέπει άμεσα να προχωρήσουμε στην εφαρμογή και στη λήψη πιο αποτελεσματικών μέτρων για αντιμετώπιση των συνεπειών της. Ένα από τα μέτρα που προτείνουμε, σχετίζεται με τη βελτίωση των υποδομών μας ώστε να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε προβλήματα που δεν μπορούμε να προβλέψουμε όπως π.χ. την έλλειψη νερού.

Επίσης, είναι αδήριτη ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, όπως ορίζουν οι Στόχοι 2030 και στη βάση ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού να εργαστούμε για την επίτευξη των στόχων αυτών ώστε να αντιμετωπίσουμε ολόπλευρα τις σύγχρονες προκλήσεις. Ειδικότερα για τις μεγάλες επιχειρήσεις, η εφαρμογή των κριτηρίων ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση) είναι όχι μόνο αναγκαία, αλλά και ιδιαίτερα επωφελής αφού μέσω των Δεικτών αυτών καταγράφονται οι επιδόσεις τους σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης και μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητά τους να δημιουργούν αξία μακροπρόθεσμα.

Πράσινη και ψηφιακή μετάβαση

Η πράσινη μετάβαση είναι εκ των ων ουκ άνευ και θα πρέπει να επιταχύνουμε τους ρυθμούς μας ώστε να εναρμονιστούμε με τους στόχους και τις υποχρεώσεις μας που απορρέουν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal)  για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη ως το 2050.

Η ψηφιακή μετάβαση είναι άλλη μια σημαντική πρόκληση για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα καθώς και για τα νοικοκυριά. Εκτός του ότι συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ενθαρρύνει την επιχειρηματικότητα, την εφαρμογή καινοτόμων λύσεων, την πρόσβαση των πολιτών σε δημόσιες υπηρεσίες κ.α. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε ήδη περάσει στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης, συνεπώς η ανάπτυξη περισσότερο ψηφιακών δεξιοτήτων και γνώσεων είναι μονόδρομος.

Άλλα ζητήματα που θα πρέπει να δούμε με προσοχή σχετίζονται με το δημογραφικό, το στεγαστικό πρόβλημα, το κυκλοφοριακό, τις υψηλές τιμές ρεύματος λόγω εξάρτησης από το μαζούτ, τον αναχρονιστικό τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ακόμα το σύστημα σε αρκετούς τομείς του δημόσιου τομέα κ.α. Για τα περισσότερα ως ΕΤΕΚ έχουμε προβεί σε εμπεριστατωμένη μελέτη και έχουμε προτείνει σειρά μέτρων κάποια εκ των οποίων είναι τα πιο κάτω:

Προσιτή Στέγη

Το στεγαστικό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η κυπριακή κοινωνία. Το υψηλό κόστος για αγορά κατοικίας αλλά και για ενοίκιο είναι αποτρεπτικό για πάρα πολλούς νέους ανθρώπους οι οποίοι δεν μπορούν και δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους να ανταποκριθούν στις υψηλές τιμές. Η τεράστια ζήτηση που παρουσιάστηκε για αγορά ακινήτου ειδικότερα από ξένους που εγκαταστάθηκαν στη χώρα μας στο πλαίσιο της πολιτικής πολλών επιχειρήσεων (headquartering) και άδειας παραμονής έναντι αγοράς ακινήτου, εκτόξευσε τις τιμές στα ύψη. Ως ΕΤΕΚ εντοπίσαμε πολύ έγκαιρα το πρόβλημα και καταθέσαμε σειρά εισηγήσεων που εστιάζουν στην εξεύρεση τρόπων για αύξηση του κτηριακού αποθέματος ώστε να μειωθεί η ψαλίδα προσφοράς και ζήτησης. Παρόλο που η Κυβέρνηση παρουσίασε σχέδια κινήτρων ως Επιμελητήριο υπογραμμίζουμε την ανάγκη για δημιουργία ενός Κεντρικού Φορέα που θα σχεδιάζει, θα συντονίζει και θα ελέγχει τα ζητήματα που άπτονται της κρατικής στεγαστικής πολιτικής.

Δημόσια Έργα

Ένα άλλο θέμα στο οποίο θα ήθελα να κάνω ιδιαίτερη αναφορά είναι η ανάγκη για επανασχεδιασμό της αλυσίδας υλοποίησης δημοσίων έργων. Το στοίχημα για ριζική μεταμόρφωση όλης της αλυσίδας παραγωγής δημοσίων έργων είναι δύσκολο, το διακύβευμα όμως είναι πολύ μεγάλο, πολύ μεγαλύτερο από τις επιμέρους καθυστερήσεις και υπερβάσεις προϋπολογισμών. Είναι με λύπη που τους τελευταίους μήνες του έτους είδαμε τον τερματισμό συμβάσεων για 2-3 μεγάλα έργα που επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των πολιτών όπως το έργο Πάφου-Πόλης που επηρεάζει τη διακίνηση από τη μια περιοχή στην άλλη, αλλά και το έργο στον Ποταμό Λιοπετριού που επηρεάζει τους επαγγελματίες ψαράδες και την ανάπτυξη της περιοχής προς όφελος των κατοίκων και των τουριστών. Ως ΕΤΕΚ έχουμε εισηγηθεί την εισαγωγή εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών στα συμβόλαια, την ένταξη ποιοτικών κριτηρίων στις συμβάσεις για μελετητές και εργολάβους (πέραν του κόστους), την προαγωγή αρχιτεκτονικού διαγωνισμού κ.α.

«Πόλη των 15 λεπτών»

Κυκλοφοριακό. Ένα πρόβλημα που ταλανίζει και ταλαιπωρεί χιλιάδες πολίτες και αποτελεί πραγματικά έναν καθημερινό εφιάλτη, ειδικότερα σε όσους διακινούνται στις κεντρικές αρτηρίες των πόλεων. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν έχουμε δει μια ολιστική προσέγγιση για αντιμετώπιση του ζητήματος και κάποιες μεμονωμένες αποφάσεις που λήφθηκαν δεν μπορούν από μόνες τους να λειτουργήσουν. Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων που έχουμε καταθέσει, μια εκ των βασικών μας προτάσεων είναι η «δημιουργία πόλεων των 15 λεπτών». Να προχωρήσουμε δηλαδή σε έναν αστικό σχεδιασμό που να ευνοεί τις μεικτές ζώνες, όπου κατοικίες, σχολεία, επιχειρήσεις και χώροι αναψυχής θα βρίσκονται κοντά, ώστε να περιορίζεται η ανάγκη για μετακινήσεις. Άλλες εισηγήσεις είναι η επέκταση του προγράμματος Park & Ride, η ενθάρρυνση της τηλεργασίας, η εφαρμογή του door to door για μαθητές/τριες και στις άλλες πόλεις, η ενίσχυση των υπεραστικών λεωφορείων, η αναβάθμιση δικτύου λεωφορειολωρίδων κ.α.

Τέλος, θα θέλαμε να διαβεβαιώσουμε ότι το ΕΤΕΚ ως τεχνικός σύμβουλος του κράτους θα συνεχίσει τον ενεργό και παρεμβατικό του ρόλο στη βάση της επιστημονικής του κατάρτισης ώστε να είμαστε χρήσιμοι και ωφέλιμοι για τον τόπο και τους συμπολίτες μας με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής.

*Πρόεδρος ΕΤΕΚ

**Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο επετειακό τεύχος του Ecoonomy Today με θέμα: «Η κυπριακή οικονομία και το στοίχημα του 2025: Προκλήσεις, ευκαιρίες και στρατηγικές ανάπτυξης» (Ιανουάριος 2025)