Νεα και Ανακοινωση

Κάποτε ο πλανήτης γη ήταν ένα μοναδικό απεριόριστο πάρκο, τα ζώα που το όργωναν όφειλαν να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη ποικιλία κινδύνων, αλλά η φύση έπλασε το καθένα από αυτά, ή τουλάχιστον τα πλέον προσαρμόσιμα, με τρόπο κατάλληλο να τους υπερπηδούν. Σε αυτούς τους κινδύνους δεν υπήρχαν τα αυτοκίνητα, τα οποία εμφανίστηκαν μόλις το 1883 όταν ιδρύθηκε η πρώτη αυτοκινητοβιομηχανία σε παγκόσμιο επίπεδο από τον Καρλ Μπενζ, για να ακολουθήσουν όλες οι άλλες.

Η αυτοκινητοβιομηχανία είχε αποτελέσει στάδιο εξέλιξης στην ανθρωπότητα, οδηγώντας στη σταδιακή απομάκρυνση παλαιών μεταφορικών μέσων όπως η άμαξα.

Η Ιταλία ήταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που άρχισε να κατασκευάζει αυτοκινητόδρομους, δηλαδή δρόμους ταχείας κυκλοφορίας μόνο για αυτοκίνητα. Ο πολιτικός μηχανικός και επιχειρηματίας Πιέρο Πουριτσέλι πήρε τις πρώτες άδειες για να κατασκευάσει έναν δημόσιας χρήσης δρόμο ταχείας κυκλοφορίας το 1921 και ολοκλήρωσε την κατασκευή του (μίας λωρίδας ανά κατεύθυνση) μεταξύ 1924 και 1926.

Από μελέτη βασισμένη σε ανάλυση 36 χιλιάδων χιλιομέτρων δρόμου, προέκυψε ότι οι δρόμοι κατακερματίζουν τη γη σε 600 χιλιάδες τεμάχια από τα οποία περισσότερα από τα μισά έχουν επιφάνεια μικρότερη από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο και μόνο 7% ξεπερνά το εμβαδό των 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ το 80% των τεμαχίων αυτών καλύπτει επιφάνεια μικρότερη από 5 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τέλος, μόνο το ένα τρίτο της επιφάνειας της γης είναι πραγματικά άγριο.

Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν, μέχρι το 2050 θα κατασκευαστούν ακόμα 25 εκατομμύρια χιλιόμετρα δρόμων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα βρίσκεται στις αναπτυσσόμενες χώρες. Για να μην δημιουργήσουν μεγαλύτερη εμπλοκή στην ήδη κρίσιμη κατάσταση αυτοί οι δρόμοι, δημιουργήθηκε ένα σύστημα χαρτογράφησης που δείχνει τις περιοχές που είναι καταλληλότερες να φιλοξενήσουν νέους δρόμους, ώστε να προστατευτεί κατά το δυνατόν η βιοποικιλότητα. Οι νέοι δρόμοι σχεδιάζονται με στρατηγική για να εξυπηρετήσουν ζώνες ήδη εκχερσωμένες και με κακή σύνδεση μεταξύ τους, για να μπορέσει να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη της γεωργίας.

Μέχρι το 2050 επίσης, προβλέπεται ότι ο αριθμός των αυτοκινήτων στους δρόμους θα είναι συνολικά τρία δισεκατομμύρια, με το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού να αναμένεται να ζει σε αστικές πόλεις μέχρι τότε.

Η εξάρτηση από το αυτοκίνητο είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα δημόσιας υγείας. Κάθε μέρα περίπου 3.000 άνθρωποι πεθαίνουν και 30.000 τραυματίζονται σοβαρά στους δρόμους όλου του κόσμου σε τροχαίες συγκρούσεις.

Το μέσο οικογενειακό αυτοκίνητο που καλύπτει 15.000 χλμ. τον χρόνο εκπέμπει 3 τόνους διοξειδίου του άνθρακα κατ’ έτος. 150 μεγάλα δέντρα απαιτούνται για να απορροφήσουν 1 τόνο του CO2 ετησίως ή μια δασική περιοχή 5 στρεμμάτων. Τα εναπομείναντα δάση της Ευρώπης μπορούν να απορροφήσουν μόνο το 30% της ρύπανσης από CO2.

Μελέτες επίσης έδειξαν ότι τα παιδιά που ζούσαν σε δρόμους απ’ όπου περνούσαν πάνω από 20.000 αυτοκίνητα την ημέρα είχαν εξαπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο από αυτά που ζούσαν σε πιο ήσυχες γειτονιές, όπου η τοπική κίνηση ήταν μικρότερη από 500 οχήματα την ημέρα.

Τα αυτοκίνητα σήμερα σκοτώνουν κόσμο με τον ρυθμό 10 συγκρούσεων τζάμπο την ημέρα, κι αυτές είναι μόνο οι άμεσες απώλειες• επιπρόσθετα περίπου 3 εκατομμύρια ζωές χάνονται κάθε χρόνο από τη ρύπανση του αέρα, της οποίας τα αυτοκίνητα είναι η μεγαλύτερη πηγή.

Στην προσπάθεια περιορισμού της χρήσης του αυτοκινήτου μπήκε στη ζωή μας η έννοια της βιώσιμης κινητικότητας, μια έννοια αντιφατική και αμφιλεγόμενη, που χρησιμοποιείται για την υλοποίηση πολιτικών μεταφορών που είναι αντικρουόμενες μεταξύ τους, τόσο στις αστικές όσο και στις υπεραστικές μεταφορές.

Η βιώσιμη αστική κινητικότητα επιδιώκει να δημιουργήσει ένα βιώσιμο σύστημα αστικών μεταφορών με την εξασφάλιση της προσβασιμότητας, τη βελτίωση της ασφάλειας, τη μείωση της ρύπανσης, της ηχορύπανσης, των εκπομπών του θερμοκηπίου και της κατανάλωσης ενέργειας, την αύξηση της αποδοτικότητας των μεταφορών ανθρώπων και εμπορευμάτων και κυρίως την ενίσχυση της ελκυστικότητας και της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος και σχεδιασμού.

Για να υπάρξει πραγματικά βιώσιμη κινητικότητα, η πόλη του 21ου αιώνα πρέπει να εγκαταλείψει το μοντέλο του 20ού αιώνα που στηριζόταν κυρίως στο αυτοκίνητο και να στραφεί στα μέσα μαζικής μεταφοράς και, σε χώρες με χαμηλότερες θερμοκρασίες από τη δική μας, στο ποδήλατο και στους πεζούς. Πόσο εφικτό όμως είναι αυτό για τη χώρα μας; Μια χώρα που στην ουσία δεν έχει μέσα μαζικής μεταφοράς και η χρήση του αυτοκινήτου είναι το κύριο μέσο μετακίνησης.

Σε όλο τον κόσμο οι πόλεις μεγαλώνουν ανεξέλεγκτα και μαζί τους τα ανάλογα προβλήματα. Σε αυτά περιλαμβάνεται η κοινωνική ανισότητα, ο αποκλεισμός, δίκτυα μαζικής μεταφοράς σε συμφόρηση, η αιθαλομίχλη και οι αντίστοιχες επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία και το περιβάλλον. Μια ιδέα για το πώς το μέλλον θα μπορούσε να γίνει πιο βιώσιμο και πιο υγιές ήρθε με την «πόλη των 15 λεπτών».

Η βασική ιδέα πίσω από αυτό το πολεοδομικό εγχείρημα στοχεύει στην καλύτερη ποιότητα ζωής για τους κατοίκους των πόλεων και την κάλυψη όλων των βασικών τους αναγκών σε απόσταση 15 περίπου λεπτών. Κάτι που μοιάζει ουτοπικό σήμερα για τους ανθρώπους που μένουν σε μεγάλες πόλεις, καθώς η κυκλοφοριακή συμφόρηση στον δρόμο για τη δουλειά όπως και οι κακές συνδέσεις με τα μέσα μαζικής μεταφοράς κοστίζουν πολύ χρόνο και νεύρα στους κατοίκους, αλλά όχι και τόσο δύσκολο να εφαρμοστεί σε μια μικρή χώρα όπως είναι η δική μας.

Είτε πρόκειται για τον δρόμο για τη δουλειά, τα καταστήματα, τα σχολεία, το ιατρείο, τα γήπεδα, τα πάρκα, τα εστιατόρια ή τα πολιτιστικά ιδρύματα, όλα έχουν να κάνουν με την «πρόσβαση για όλους, οποιαδήποτε στιγμή», γράφει ο Κάρλος Μορένο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ο οποίος διατύπωσε πρώτος την ιδέα το 2016. Μια ιδέα που βάζει στην πρώτη γραμμή του πολεοδομικού σχεδιασμού τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους, ένα είδος «ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού». Μια ιδέα που θα μπορούσε να εφαρμοστεί εύκολα σε πόλεις όπως οι δικές μας.

Έλενα Χριστοδούλου, Αρχιτέκτονας