Δημοσίευση

Τηλεπικοινωνιακά δίκτυα ασύρματης πρόσβασης στην Κύπρο και μελλοντικές προκλήσεις

Η απελευθέρωση της αγοράς των τηλεπικοινωνιών το 2004, με την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν σίγουρα η απαρχή για σημαντική ενδυνάμωση του Κύπριου καταναλωτή ως προς τις διαθέσιμες επιλογές υπηρεσιών τηλεπικοινωνίας. Επίσης σήμανε τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για διαμόρφωση ενός υγιούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος και την εναρμόνιση της Κύπρου με τα υπόλοιπα μέλη της Ένωσης στον τομέα αυτό.

Ίσως το πιο σημαντικό μερίδιο της αγοράς τηλεπικοινωνιών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά και κατ’ επέκταση και σε κυπριακό, ανήκει στα Τηλεπικοινωνιακά Δίκτυα Ασύρματης Πρόσβασης (ΤΔΑΠ). Τα ΤΔΑΠ έχουν ως βάση τους την κυψελοειδή αρχιτεκτονική δικτύου που μπορεί να εξασφαλίζει ευρεία γεωγραφική και πληθυσμιακή κάλυψη σε ένα σχετικά περιορισμένο φάσμα συχνοτήτων

O αρχικός στόχος των ασύρματων δικτύων ήταν οι φωνητικές κλήσεις. Όμως επιθυμία των συνδρομητών της δεκαετίας του ’90 ήταν η διασύνδεση του ασύρματου τηλεφώνου τους με δίκτυα δεδομένων. Αυτό ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία του Wireless Application Protocol (WAP) όπου για πρώτη φορά υπήρξε, σε επίπεδο κρατικής επικράτειας, ασύρματη πρόσβαση μη φωνητικών δεδομένων από κινητό τηλέφωνο. Σε μια κοινωνική πλέον εξέλιξη που ακολούθησε, το κινητό τηλέφωνο μετατράπηκε από ένα εναλλακτικό σε ένα απαραίτητο μέσο επικοινωνίας με την επιτυχία των εγχειρημάτων αυτών πέρα για πέρα δεδομένη.

Το WAP βάσιζε τη λειτουργία του σε ένα νέο δίκτυο, το General Packet Radio Service (GPRS).Το GPRS προσφέρεται μέχρι σήμερα μέσω του πλέον δημοφιλούς ΤΔΑΠ, του Global System Mobile (GSM). Αυτό είναι ένα αρκετά πολύπλοκο σύστημα από πλευράς μηχανικής ραδιοδικτύων που μπορεί να παρέχει συνδέσεις σε βελτιωμένους ρυθμούς μεταφοράς δεδομένων (dataratespeeds). Μέσα στην τελευταία δεκαετία το GPRS έχει αναβαθμιστεί σημαντικά ούτως ώστε να είναι σε θέση να μεταφέρει δεδομένα στον χρήστη με ταχύτητες μέχρι και 200 Kbps.

Στο μεταξύ, το διεθνές σώμα καθορισμού προτύπων τηλεπικοινωνιών τρίτης γενεάς, το 3GPP, συστάθηκε με σκοπό να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες με γεωμετρική πρόοδο απαιτήσεις του κοινού. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, ως αποτέλεσμα της δουλειάς του σώματος αυτού δημιουργήθηκε το Universal Mobile Telecommunications System (UMTS) ή απλουστευμένα 3G. Επρόκειτο για ένα εντελώς νέο σύστημα που εξασφάλιζε ακόμα πιο γρήγορες συνδέσεις προς το διαδίκτυο (εισαγωγή ευζωνικής ασύρματης πρόσβασης) με τη δυνατότητα υποστήριξης «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων, που πλέον άρχιζαν να μοιάζουν περισσότερο με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή παρά με τηλέφωνο.

Το κυριότερο όμως χαρακτηριστικό του UMTS είναι το τεράστιο περιθώριο αναβαθμίσεων που μπορεί να δεχτεί, που οδηγεί στη δημιουργία ενός συστήματος με ωφέλιμο ζωής πέραν της μιας δεκαετίας. Αυτό το χαρακτηριστικό αποδείχτηκε καθοριστικό αφού ήταν η απάντηση σε όσους αμφισβητούσαν την επιτυχία του 3G.
Στην Κύπρο, η εισαγωγή δικτύου τρίτης γενεάς σημαδεύτηκε από την απελευθέρωση της αγοράς το 2004. Ο αρχικός ρυθμός αύξησης της κίνησης και των χρηστών στην Κύπρο ήταν αργός, κυρίως λόγω της ανάγκης αντικατάστασης των τερματικών συσκευών (κινητών τηλεφώνων).

Τα τελευταία χρόνια, ο αριθμός συνδρομητών και ο όγκος δεδομένων από τη χρήση του UMTS σημείωσαν πρωτοφανή αύξηση για τα κυπριακά δεδομένα, ακολουθώντας ανάλογες τάσεις με το εξωτερικό.
Η αύξηση αυτή οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους:
1. Στην εισαγωγή της τεχνολογίας High Speed Data Packet Access (HSDPA) στην Κύπρο. Αρχικά η υπηρεσία προσφέρθηκε από πάροχο κινητής τηλεφωνίας τον Μάρτιο του 2008. Η θεωρητική ταχύτητα μεταφοράς δεδομένων με το HSDPA ανερχόταν στα 14,4 Mbps. Το HSDPA είναι μια τεχνολογία που έχει ως βάση της το δίκτυο UMTS ή 3G. Η εισαγωγή της τεχνολογίας αυτής ήταν ακόμη μία επιβεβαίωση των ευεργετικών αποτελεσμάτων της ύπαρξης ενός υγιούς ανταγωνιστικού κλίματος.
2. Στην ευρεία χρήση «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων (smartphones) και άλλων συσκευών (tablets). Οι συσκευές αυτές έχουν ως χαρακτηριστικό τη δυνατότητα διαχείρισης μεγάλου όγκου δεδομένων και υποστηρίζουν μια πλειάδα εφαρμογών και πολυμέσων. Η παρουσία τέτοιων συσκευών στην αγορά δημιουργεί νέα δεδομένα και ανάγκες στον τομέα των ασύρματων τηλεπικοινωνιών.

Με γνώμονα την αυξητική τάση της χρήσης HSDPA δεδομένων, που υπολογίζεται γύρω στο 30% για κάθε χρονιά, οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας στην Κύπρο ενεπλάκησαν σε έναν «αγώνα ταχύτητας» όσον αφορά τη βελτίωση των δυνατοτήτων του 3G δικτύου τους για εξυπηρέτηση περισσότερων και πιο απαιτητικών συνδρομητών από πλευράς ταχυτήτων σύνδεσης στο διαδίκτυο.
Τον περασμένο Μάρτιο, σε μια ακόμη πρωτοποριακή εξέλιξη, εξαγγέλθηκε από πάροχο κινητής τηλεφωνίας ότι θέτει στη διάθεση του κυπριακού κοινού την αναβαθμισμένη έκδοση του HSDPA, το High Speed Packet Access PLUS (HSPA+).
Η ανακοίνωση αυτή τοποθέτησε την Κύπρο στον κατάλογο των ευρωπαϊκών κρατών που παρέχουν τέτοια υπηρεσία διασύνδεσης.
Το HSPA+, το οποίο βασίζεται (όπως και το HSDPA) στο UMTS δίκτυο, είναι σε θέση στην πρώτη του έκδοση να υποστηρίζει θεωρητικές ταχύτητες μέχρι και 21 Mbps στην καθοδική και 5,76 Mbps στην ανοδική ζεύξη. Η αμέσως επόμενη έκδοση του HSPA+ έχει θεωρητική μέγιστη ταχύτητα τα 42 Mbps και η τελευταία του έκδοση τα 84 Mbps στην καθοδική ζεύξη.

Εν τω μεταξύ, καθώς το HSPA+ εξελίσσεται και εξαπλώνεται σε διεθνές επίπεδο, το 3GPP έχει ήδη, από το 2009, θεσπίσει τα πρότυπα για την επόμενη γενιά κινητής τηλεφωνίας, το 4G. Στοv ευρωπαϊκό χώρο αναμένεται η επικράτηση του συστήματος Long Term Evolution (LTE), ως εκείνο που θα εισαγάγει την τεχνολογία 4G, όπως τα πρόσφατα παραδείγματα από Ελλάδα, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Στην Κύπρο ακόμα δεν γίνεται επίσημα λόγος για λανσάρισμα στην αγορά αυτής της τεχνολογίας. Σίγουρα όμως γίνονται οι σκέψεις από τα αρμόδια σώματα του κράτους, έστω και ανεπίσημα. Ο τερματικός εξοπλισμός των χρηστών (LTE κινητά) ήδη άρχισε να κυκλοφορεί στην αγορά της Κύπρου.
Η αργή αποδοχή του κοινού που αρχικά είχε παρατηρηθεί για το δίκτυο τρίτης γενιάς δεν αναμένεται ότι θα επαναληφθεί στο μέλλον για την τέταρτη γενιά 4G. Οι σημερινοί χρήστες της κινητής τηλεφωνίας γίνονται ολοένα και πιο απαιτητικοί και αναμένουν την εισαγωγή νέων τεχνολογιών.
Τέλος, παρακολουθώντας την εξέλιξη των ευζωνικών ασύρματων δικτύων στην Κύπρο αποδεικνύεται ότι η διασφάλιση ενός υγιούς κλίματος ανταγωνισμού στις τηλεπικοινωνίες θα συμβάλει σημαντικά στην έγκαιρη και ποιοτική προσφορά νέων τεχνολογιών και υπηρεσιών στον Κύπριο καταναλωτή.

Ιωσήφ Σεργίδης
Μηχανικός Τηλεπικοινωνιών και Ηλεκτρονικής, B.Eng., M.Sc., MBA.
Μέλος ΕΤΕΚ στον τομέα Ηλεκτρονικής Μηχανικής και Μηχανικής των Υπολογιστών 

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο τεύχος 162 (Δεκέμβριος 2012) του ενημερωτικού δελτίου του ΕΤΕΚ.